Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2013

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ: ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ



Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών εντάσσεται στα πλαίσια της εκπαίδευσης ενηλίκων και συχνά συνδέεται με έννοιες όπως η δια βίου μάθηση[1] η οποία, μεταξύ άλλων, πλαισιώνει την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών[2]. Κρίνουμε σκόπιμο, επομένως, να διερευνήσουμε  τους   σχετικούς  όρους.
 Αρχικά θα διερευνήσουμε τον όρο «εκπαίδευση ενηλίκων». Σχετικά με αυτόν, ο Knowles διαπιστώνει ότι χρησιμοποιείται με τρεις διαφορετικές έννοιες:
1.Στην πιο γενική σημασία ο όρος περιγράφει μια διαδικασία κατά τη οποία ενήλικοι άνδρες και γυναίκες κατακτούν νέες γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις, ενδιαφέροντα και αξίες
2.Η πιο τεχνική απόδοση του όρου αναφέρεται σε ένα σύνολο οργανωμένων δραστηριοτήτων που   διενεργούνται από μια ποικιλία θεσμών για την επίτευξη συγκεκριμένων εκπαιδευτικών στόχων
3.Η τρίτη σημασία  συνδυάζει όλες τις προηγούμενες διαδικασίες  και δραστηριότητες στην ιδέα μιας κίνησης ή ενός πεδίου «κοινωνικής πρακτικής», όπου τα άτομα και οι θεσμοί συνεργάζονται μέσα σε κοινό πλαίσιο σκοπών για τη διεύρυνση των ευκαιριών στη εκπαίδευση ενηλίκων και για τη προαγωγή του επιπέδου του πολιτισμού μας  (1980, ρ. 25)                                                                    
Ο Alan Rogers παραθέτει, μεταξύ άλλων, την εννοιολόγηση του όρου  σύμφωνα με την UNESCO:
 «Κάθε εκπαιδευτική διεργασία, κάθε περιεχομένου, επιπέδου ή μεθόδου, είτε πρόκειται για τυπική εκπαίδευση είτε όχι, είτε για διεργασία που επεκτείνει χρονικά ή αντικαθιστά τη αρχική εκπαίδευση στα σχολεία, κολέγια και πανεπιστήμια, καθώς και για μαθητεία, μέσω των οποίων τα άτομα που θεωρούνται ενήλικα από τη  κοινωνία στην οποία ανήκουν, αναπτύσσουν τις  ικανότητές τους, εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους, βελτιώνουν τα τεχνικά  και επαγγελματικά τους προσόντα ή τα προσανατολίζουν προς άλλη κατεύθυνση και επιφέρουν αλλαγές στις στάσεις ή τη συμπεριφορά τους με τη διπλή προοπτική της πλήρους προσωπικής ανάπτυξης και της συμμετοχής σε μία εναρμονισμένη κα αυτοδύναμη κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη» (UNESCO, 1976) (1998, σ. 56).
Διαπιστώνουμε  με βάση τους ανωτέρω ορισμούς ότι η εκπαίδευση ενηλίκων συνδέεται με την αφομοίωση νέων γνώσεων, στάσεων, αξιών , δεξιοτήτων, με την επίτευξη εκπαιδευτικών στόχων, με την επαγγελματική, προσωπική και κονωνικοοικονομική  ανάπτυξη.
      Στην εκπαίδευση ενηλίκων χρησιμοποιούνται συχνά οι όροι «δια βίου εκπαίδευση» και «δια βίου μάθηση». Σύμφωνα με τον Alan Rogers (1998, σ. 4), ο όρος «εκπαίδευση» χρησιμοποιείται συχνά με αόριστο τρόπο. Επισημαίνει ότι η εκπαίδευση είναι σχεδιασμένη και συγκροτημένη μάθηση, με συγκεκριμένο στόχο και αποβλέπει σε κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα, ορισμός τον οποίο υιοθετεί και ο Κόκκος (1999, σ.  36). Η μάθηση είναι μια δραστηριότητα που διαρκεί ισόβια. Η εκπαίδευση δεν είναι απλώς μάθηση, αν και την περιλαμβάνει ως διεργασία.
      Ο Jarvis επιχειρεί μια διάκριση των όρων «συνεχιζόμενη εκπαίδευση» και «δια βίου εκπαίδευση». Αναφέρει, αρχικά, ότι συχνά επικρατεί σύγχυση στη χρήση τους με μια τάση αλληλοεπικάλυψης, αν και υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές. Παρατηρεί ότι η συνεχιζόμενη εκπαίδευση ακολουθεί την αρχική, ενώ η δια βίου εκπαίδευση δεν κάνει καμιά διάκριση ανάμεσα στην αρχική και τη συνεχιζόμενη. Η συνεχιζόμενη εκπαίδευση «αναφέρεται μόνο στο δεύτερο μέρος της δια βίου εκπαίδευσης και συνεπώς αποτελεί ένα μόνο κλάδο της εκπαίδευσης» (2004, σ. 58).
      Για τη «δια βίου μάθηση» ο Jarvis παρατηρεί ότι με τη χρήση του όρου «μάθηση» μεταβιβάζεται η ευθύνη της εκπαίδευσης από το κράτος στο άτομο που είναι υπεύθυνο πια να αναλάβει την αυτομόρφωσή  του ώστε να ενταχθεί αποτελεσματικά στην κοινωνία της γνώσης (2005, σ.  22).
      Ο Knowles θεωρεί τη δια βίου μάθηση οργανωτική αρχή για κάθε εκπαίδευση και παρατηρεί πως «σε ένα κόσμο επιταχυνόμενης αλλαγής η μάθηση πρέπει να είναι δια βίου διαδικασία » (1980, ρ. 19). 
      Παρατηρούμε, σε σχέση με τη δια βίου εκπαίδευση και τη δια βίου μάθηση πως η πρώτη είναι συγκροτημένη και στοχεύει σε συγκεκριμένα αποτελέσματα, ενώ η δεύτερη μπορεί να είναι σκοπός της εκπαίδευσης αλλά  και ατομική ευθύνη. 
      Η έννοια της δια βίου μάθησης χρησιμοποιείται στα πλαίσια της επιχειρηματολογίας του Υ.Π.Ε.Π.Θ στο νόμο 2986/02, βάσει του οποίου ιδρύεται ο Οργανισμός Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών (Ο.Ε.Π.ΕΚ.), παραρτήματα του οποίου αποτελούν τα Π.Ε.Κ.  Με την εισηγητική έκθεση του  νόμου αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής: «Το νέο νομικό πλαίσιο παρέχει τη δυνατότητα σε κάθε εκπαιδευτικό να παρακολουθήσει τις εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας. Επιτρέπει τη συνεχή αναβάθμιση των γνώσεων και διασφαλίζει τη δυνατότητα της επιμόρφωσης και της δια βίου μάθησης, διευρύνοντας έτσι τους ορίζοντες των ευκαιριών των μαθητών και των εκπαιδευτικών» (Εισηγητική έκθεση, ν. 2986/02, σ. Η επιμόρφωση συνδέεται με τη δια βίου μάθηση, η οποία, όπως είδαμε, μπορεί να έχει, εκτός της προγραμματισμένης θεσμικής λειτουργίας, και ένα χαρακτήρα ατομικής ευθύνης.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ
Η επιμόρφωση, ως εκπαίδευση ενηλίκων, οφείλει να λαμβάνει υπόψη της τα χαρακτηριστικά των επιμορφωνόμενων, ώστε να  επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, για τα οποία θα γίνει λόγος σε επόμενη ενότητα. Θα επιχειρήσουμε μια επισκόπηση αυτών των γενικών χαρακτηριστικών, με βάση τις κυριότερες βιβλιογραφικές αναφορές.                    
Ο Rogers  διακρίνει τα κάτωθι χαρακτηριστικά:
1.       Οι συμμετέχοντες είναι εξ ορισμού ενήλικοι.
2.       Βρίσκονται σε τροχιά ανάπτυξης και όχι στο ξεκίνημά της.
3.       Μεταφέρουν ένα σύνολο εμπειριών και αξιών.
4.       Έρχονται στη εκπαίδευση με δεδομένες προθέσεις.
5.       Έρχονται με προσδοκίες σε σχέση με τη διεργασία της μάθησης.
6.       Έχουν ανταγωνιστικά ενδιαφέροντα.
7.       Έχουν ήδη τα δικά τους μοντέλα μάθησης (1998, σ. 92).
Ο Κόκκος διευκρινίζει:
1.       Οι εκπαιδευόμενοι είναι ενήλικοι, άρα χαρακτηρίζονται από την τάση για αυτοκαθορισμό.
2.       Βρίσκονται σε μια διεργασία εξέλιξης. Οι αλλαγές που σημειώνονται στη ζωή τους μπορούν αν διαγνωστούν και να συνδεθούν με τη  διεργασία της μάθησης η οποία  με αυτό τον τρόπο δύναται  να αποκτήσει  δυναμικό χαρακτήρα.
3.       Διαθέτουν πλήθος εμπειριών και γνώσεων αλλά και διαμορφωμένων αντιλήψεων στις οποίες έχουν επενδύσει συναισθηματικά. Αυτό το υλικό των εμπειριών, των γνώσεων και των αντιλήψεων είναι αξιοποιήσιμο στην εκπαίδευσή τους (1999: 55-56).
Ο  Βεργίδης  παρατηρεί ότι οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι δεν έχουν απλώς και μόνο τα χαρακτηριστικά και τις εκπαιδευτικές ανάγκες της ομάδας που ανήκουν, επιπρόσθετα χαρακτηρίζονται σε προσωπικό επίπεδο από:
1.       Στόχους.
2.       Προσδοκίες.
3.       Ενδιαφέροντα.
4.       Αξίες.
5.       Κίνητρα.
6.       Στάσεις.
7.       Εμπειρίες.
8.       Βιώματα.
9.       Ανάγκες
Σύμφωνα με τον ανωτέρω  ερευνητή, αυτά τα προσωπικά χαρακτηριστικά διαμορφώνουν τη διαθεσιμότητά τους για ουσιαστική συμμετοχή σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Εμείς θα λάβουμε υπόψη μας όλα τα χαρακτηριστικά που παρατέθηκαν, ώστε, αφενός να κατανοήσουμε καλύτερα τις ιδιαιτερότητες των εκπαιδευτικών ως ενήλικων εκπαιδευομένων, αφετέρου για να σχολιάσουμε τις απόψεις των υποκειμένων της έρευνας, καθώς ένα μέρος του εμπειρικού μας υλικού αναφέρεται  σε αυτό.[3]


Πηγή: Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία «Η Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στα περιφερειακά επιμορφωτικά κέντρα και η αποτελεσματικότητα της. Εμπειρική έρευνα με βάση τις απόψεις των επιμορφωτών»,
του Γεωργίου Δημακόπουλου, Πανεπιστήμιο Πατρών Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πάτρα 2008, σελ. 24-27.








[1] Έχουμε ήδη αναφέρει  ότι η επιμόρφωση θεωρείται οργανικό μέρος της δια βίου μάθησης και αυτή η διασύνδεση θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στο σχεδιασμό των ανάλογων προγραμμάτων ώστε να είναι αποτελεσματικά.
[2] Με το ν. 2986/02 η επιμόρφωση θεμελιώνεται στη βάση της δια βίου μάθησης. Λεπτομέρειες δίνονται αμέσως παρακάτω.
[3] Εντάσσουμε το συγκεκριμένο θέμα στη διερεύνηση των απόψεων των επιμορφωτών στην ερώτηση που αφορά την αποτελεσματικότητα του θεσμού της επιμόρφωσης.

Share/Bookmark

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υπενθύμηση σχετικά με την υποβολή σχολίων:

Παρακαλείστε να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή ενδέχεται ορισμένοι επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα ιστολόγια υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται, μόνο ενώ και εφόσον, είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε την τρέχουσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την κατανόησή σας...
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...