Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2014

Προσεγγίζοντας τη διά βίου μάθηση: χαρακτηριστικά Ενηλίκων και τεχνικές μιας ποιοτικής Διά Βίου Μάθησης (ΜΕΡΟΣ B΄)



Χαρακτηριστικά εκπαιδευομένων ενηλίκων

Ο ενήλικος δεν αντιμετωπίζεται ως απλός κοινωνικός αποδέκτης των μέτρων της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, ούτως ως απλό μέλος μιας ομάδας συμμετεχόντων, αλλά ως μοναδική προσωπικότητα με ατομικές ικανότητες, εμπειρίες και προβλήματα. (Παπαβασιλείου - Αλεξίου, 2004)
Πρωτίστως θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι συνήθως εργάζονται και παράλληλα με το πρόγραμμα έχουν και άλλες ενδοοικογενειακές υποχρεώσεις που τους στερούν μέρος της ενέργειας τους. Επομένως απαιτείται πρόγραμμα, με γρήγορα σχετικά αποτελέσματα μάθησης, και ευελιξία. (Occasional Paper, 2007)
Επιπροσθέτως, οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι έχουν συγκεκριμένους στόχους και προσδοκίες και δεν αποφασίζουν να παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα τυχαία αλλά περιμένουν συγκεκριμένα αποτελέσματα από αυτό. Τα παραπάνω βέβαια ισχύουν, όταν οι ενήλικες δεν είναι άνεργοι, γιατί σε τέτοια περίπτωση έχουν ασαφείς στόχους και επιδιώκουν μόνο να πάρουν το επίδομα εκπαίδευσης. (Κόκκος 2005). Επομένως πρέπει να υπάρχει σαφής στοχοθεσία, την οποία να γνωρίζουν οι εκπαιδευόμενοι για να είναι πιο αποτελεσματική η μάθηση. (Ζαρίφης, 2000)
Επιπλέον έχουν ευρύ φάσμα κοινωνικών και επαγγελματικών εμπειριών, οι οποίες διαφοροποιούνται πλήρως από το ένα άτομο στο άλλο. Κατά συνέπεια περιμένουν να αξιοποιήσουν αυτές τις εμπειρίες μαθησιακά και να τις χρησιμοποιήσουν σαν αφετηρία για νέα γνώση. (Κόκκος, 2005) Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι πρέπει να γίνεται χρήση των προσωπικών εμπειριών των ενηλίκων για να ενισχύεται η διάθεση τους για μάθηση.
Από την άλλη οι ενήλικες έχουν αποκρυσταλλωμένους τρόπους με τους οποίους προτιμούν να μαθαίνουν. Διαθέτουν πλήθος γνώσεων και εμπειριών στις οποίες προσκολλώνται, με συνέπεια να δυσκολεύονται να δεχτούν τη νέα γνώση ή τις νέες μεθόδους. (Κόκκος, 2005) Γι' αυτό είναι δύσκολο ο εκπαιδευτής ενηλίκων να επιβάλλει μεθόδους και τεχνικές στους μαθητές του. Πρέπει να δείξει διαλλακτικότητα και να λάβει υπόψη τους προτεινόμενους τρόπους μάθησης τους οποίους θα έχει συζητήσει με τους ενήλικες μαθητές του.
Βασικό ακόμα χαρακτηριστικό των ενηλίκων που αυτομορφώνονται είναι η διάθεση αυτενέργειας που έχουν και η επιθυμία ενεργούς συμμετοχής. Τείνουν στον αυτοκαθορισμό, συνεπώς συχνά επιδιώκουν την ενεργητική συμμετοχή τους στην πορεία της μάθησης. (Κόκκος, 2005) Ο ενήλικος εκπαιδευόμενος επιθυμεί να αντιμετωπίζεται ως υπεύθυνος άνθρωπος, επιδιώκει να ζητιέται η άποψη του. Συχνά αμφισβητεί στόχους και περιεχόμενα ενός προγράμματος αντιπροτείνοντας εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας. Αντιμετωπίζει τον εκπαιδευτή όχι ως αυθεντία, αλλά ως εξειδικευμένο συνάδελφο. (Παπαβασιλείου - Αλεξίου, 2004) Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση οι εκπαιδευόμενοι να υιοθετούν παθητικούς ρόλους και να θέλουν να ακούν και να μαθαίνουν χωρίς συμμετοχή, αντιδρώντας μάλιστα και σε παρακίνηση του εκπαιδευτή να συμμετάσχουν. (Κόκκος, 2005) Έτσι, προτείνεται η ενεργητική συμμετοχή για να γίνεται σταδιακά και να αφήνει βαθμιαία ο εκπαιδευτής έδαφος πρωτοβουλίας και ενεργούς συμμετοχής στη μαθησιακή διαδικασία. (Κόκκος, 2005)
Σε αυτή την παράμετρο θα συμβάλλει και η δυνατότητα που θα δοθεί στους μαθητευόμενους για εφαρμογή πρακτικών ασκήσεων. Οι εργαζόμενοι - εκπαιδευόμενοι, πρέπει να έχουν ευκαιρίες για πρακτική άσκηση. Για να είναι αποτελεσματική η κατάρτιση, πρέπει να εφαρμοστεί η θεωρητική γνώση που αποκτήθηκε. Με τον τρόπο αυτό ο εκπαιδευόμενος θα συμμετέχει ενεργά, ενώ θα μπορεί και ο ίδιος να αυτοαξιολογείται και να ετεροαξιολογείται, ώστε να διορθωθούν τυχόν λάθη και να επιτευχθεί η αυτοβελτίωση. (Ζαρίφης, 2000)
Η παραπάνω διαπίστωση οδηγεί και στην ανάγκη αναφοράς της ανατροφοδότησης, η οποία είναι χρήσιμη τόσο στην εκπαίδευση παιδιών, όσο και ενηλίκων. Η ανατροφοδότηση δείχνει κατά πόσο το άτομο πέτυχε το στόχο του. Για να έχει αποτελέσματα πρέπει να εστιάζει σε συγκεκριμένες συμπεριφορές και να είναι άμεση. (Ζαρίφης, 2000) Μπορεί να γίνει και μέσω βιντεοσκόπησης το οποίο θα συμπαρακολουθεί η ομάδα με τον εκπαιδευτή.
Μία άλλη δυνατότητα συμμετοχής μπορεί να δοθεί και στις αρχικές συναντήσεις, στις οποίες ο εκπαιδευτής ζητά από τους εκπαιδευόμενους να εκφράσουν τις προσδοκίες και τους στόχους τους. (Κόκκος, 2005) Βάσει της συζήτησης, μπορεί να τροποποιηθεί και το πρόγραμμα προκειμένου να ανταποκρίνεται καλύτερα στις προσδοκίες τους. Γενικά πάντως, υπάρχει δυνατότητα να συμβάλλουν με τις αποφάσεις οι ενήλικες στη μερική διαμόρφωση του προγράμματος, που παρακολουθούν, και οι απαιτήσεις, όπως και οι ανάγκες τους, καλό είναι να λαμβάνονται υπόψη σοβαρά.
Τέλος, ένα ακόμα χαρακτηριστικό των ενηλίκων εκπαιδευομένων που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το γεγονός ότι μαθαίνουν μέσα από την παρατήρηση και την αλληλεπίδραση με άλλους. (Ζαρίφης, 2000) Όταν, λοιπόν, η κατάρτιση αφορά ομάδες εκπαιδευομένων που ενδιαφέρονται για αντίστοιχα αντικείμενα, μαθαίνουν ανταλλάσοντας απόψεις και παρατηρώντας τις ενέργειες ο ένας του άλλου στην πρακτική άσκηση.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η δια βίου διευκολύνεται μέσω της αναγνώρισης των χαρακτηριστικών των ενηλίκων, της αξιοποίησης της προγενέστερης εμπειρίας (βιωματικής και επαγγελματικής) και της δυνατότητας ενεργούς συμμετοχής στο πρόγραμμα. Ταυτόχρονα, στοιχεία που κάνουν ποιοτικότερο ένα πρόγραμμα ενηλίκων και προκύπτουν από τις παραπάνω διαπιστώσεις, είναι: η ανάλυση εκπαιδευτικών αναγκών, που θα οδηγήσουν σε διατύπωση συγκεκριμένων μαθησιακών στόχων, η κατάλληλη επιλογή υλικών, μεθόδων και μέσων, τα οποία να ανταποκρίνονται όσο γίνεται στις ανάγκες των εκπαιδευομένων, και η διατύπωση συγκεκριμένων κριτηρίων αξιολόγησης των παραπάνω, όπως και του προγράμματος συνολικά. (Νικολακάκη, 2006)
Τα προαναφερθέντα φαίνεται να διαπιστώθηκαν και σε μία έρευνα της Κ. Κεδράκα, η οποία αποτύπωσε τις απόψεις και τα αιτήματα των συμμετεχόντων στην ημερίδα της 1ης Απριλίου του 2006 σχετικά με το πεδίο της Εκπαίδευσης Ενηλίκων, που συλλέκτηκαν στο τέλος της ημερίδας μετά απο συμπλήρωση ειδικού εντύπου. Πράγματι οι συμμετέχοντες πρότειναν σαν στοιχείο ποιοτικότερου προγράμματος, λιγότερη θεωρία, μικρότερες ομάδες, περισσότερα βιωματικά εργαστήρια, διαχωρισμό θεματολογίας ανάλογα με την εμπειρία των συμμετεχόντων, καλύτερη ενημέρωση για την ανάληψη πρωτοβουλιών. (Κεδράκα, 2006)
 (συνεχίζεται...)


Κλαδά Νεκταρία
Φιλόλογος, Μετεκπαιδευθείσα στη Διδακτική και Αξιολόγηση,
Εργαστηριακός Συνεργάτης ΑΣΠΑΙΤΕ,
Αξιολογήτρια στο ΕΚΕΠΙΣ
Πρακτικά πανελλήνιου συνεδρίου, τόμος Β', "Η Ποιότητα στην Εκπαίδευση: Τάσεις και Προοπτικές", σελ.91-93



Share/Bookmark

Υπενθύμηση σχετικά με την υποβολή σχολίων:

Παρακαλείστε να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή ενδέχεται ορισμένοι επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα ιστολόγια υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται, μόνο ενώ και εφόσον, είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε την τρέχουσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την κατανόησή σας...
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...